Toen ik nog op de lagere school zat was de hoofdmeester een lichtelijk knorrige, in mijn ogen al vreselijk oude man, die je alleen zag als de meester ziek was - ja, toen hadden we nog meesters - óf als er stront aan de knikker was. Dan kon je je maar beter bergen, anders kreeg je een veeg uit de pan. Een typische directeur of strategie? Ik heb er lol in te denken dat het strategie was van de man. Hij was volgens mij geen echte bullebak. Hij deed alleen maar net alsof, zodat het indruk maakte als hij zich liet zien.
De strateeg
Ik ben gek op strategiespelletjes. Nadenken, grote lijnen zien en een visie ontwikkelen op het verloop van het spel en invloed uitoefenen op het spel en het gedrag van de ander. Schaken is zo’n spel. De strateeg is een visionair. Hij begint bij het eind, is iemand die structuren doorgrondt, waarom-vragen stelt en vooruitdenkt. Hij is iemand die touwtjes aan elkaar knoopt, verbanden legt en zich afvraagt wat zich om de hoek afspeelt. Wat als..? Waarom zo en niet anders..?
Valkuilen
Valkuilen van een strateeg zijn dat hij neer kan kijken op praktische mensen. Hij kan afhaken als de uitdaging niet complex genoeg is. Hij vindt dat anderen maar direct moeten begrijpen wat hij bedoelt. Hij vindt het moeilijk zich in te leven in anderen en verwacht van anderen dat ze zichzelf helpen. Hij deelt graag opdrachten uit en delegeert gemakkelijk, maar wil er daarna ook niet meer mee lastiggevallen worden. Hij houdt zich liever niet met details bezig en al helemaal niet met weerstand. Mensen moeten gewoon doen wat hij zegt.
Helper
Een effectieve strategen zijn zich bewust van deze valkuilen. Zij zijn grootmeesters die omgaan met weerstand en aandacht hebben voor het welzijn van de collega’s, kunnen grote lijnen vertalen in kleine stappen en doelen. Zij houden belangrijke details in het oog en creëren randvoorwaarden om het maken van stappen mogelijk te maken. Een rol die daarbij kan helpen is de helper.
De strateeg voor de klas
Onderwijsmensen zijn vaak van nature helpers maar nadenken over de vraag waartoe blijft wel eens onderbelicht. Hebben ze een ontwikkelperspectief en een idee hoe de kinderen uitstromen? Voor de klas maken strategen groepsplannen met in het achterhoofd de vraag wat is goed voor dit kind op de lange termijn. Wat kunnen zij dit kind aanbieden zodat het zijn sterke kanten kan benutten en minder sterke kanten kan ontwikkelen?
Hoofdmeester of grootmeester?
En jij? Als schoolleider? Ben je die hoofdmeester van het begin? Een praktische helper of ben je een strateeg? Een grootmeester, een kundig schaker die grote lijnen vertaalt in kleine stappen, die de stukken behoedzaam in stelling brengt, de juiste mensen op de juiste plek zet? Stimuleer jij samen te werken, koppeltjes te maken en elkaar rugdekking te geven? Wat hebben zij nodig om te kunnen excelleren? Breng de rollen en voorkeurstijlen van het team in beeld en maak op basis daarvan koppeltjes.
Wil je weten hoe wij dat doen?