In de serie over leiderschap in het onderwijs vandaag de helper. De vorige blog met dit thema ging over de Strateeg, die als een grootmeester het schaakbord van haar school overziet. Vandaag gaat deze blog over de tegenhanger van de strateeg de helper. Mij valt op dat directeuren van basisscholen vaak spreken over de leerkrachten als de collega’s en het team. Daar rekenen ze zich dan ook onder, één van de collega’s en onderdeel van hetzelfde team. Dat is een gevolg van een mooie egalitaire en collegiale cultuur in het onderwijs. Onderwijs doe je samen en iedereen is gelijk, ook de directeur. 

 

De Helper

In zo’n cultuur ligt het voor de hand dat een schoolleider kiest voor een helpende en ondersteunende rol. Zij ruimt praktische obstakels uit de weg, regelt de beamer voor de teamvergadering en vult zo haar dag met het regelen van allerlei praktische zaken, het beantwoorden van vragen van collega’s, “klantgericht” ouders te woord staan, dienstbaarheid tonen aan leerlingen. De dag is zo om, de weken die volgen ook en voor je het weet is het alweer zomervakantie. Je kunt voldaan terugkijken op een jaar waarin je van betekenis bent geweest. Toch?

 

Valkuilen

Een sterke focus op deze stijl, leidt niet direct tot moeilijkheden. Sterker, het voelt fijn om behulpzaam te zijn, anderen te helpen en de legio praktische problemen op te lossen. Op de langere termijn kunnen wel degelijk fikse moeilijkheden ontstaan. Je collega's staan wel erg vaak aan je bureau en je begint je er aan te ergeren dat jij steeds de problemen van anderen aan het oplossen bent. Je agenda loopt vol, je todo-list past niet meer op 1 A4-tje en je begint het overzicht te verliezen. Het lukt je steeds minder goed om ouders vriendelijk te woord te staan en je voelt je moe en lusteloos worden. Een schreeuwend koppeltje haantjes uit groep 5 doen je uiteindelijk het stoom uit je oren blazen en briezend grijp je ze in hun kraag. Thuis vraag je je af waar je mildheid en zachtmoedigheid zijn gebleven.

 

Aanvullende stijl

Effectieve helpers zijn bewust van het feit dat het onmogelijk is het iedereen naar de zin te maken. Zij kiezen uit de veelheid van taken en klusjes de belangrijkste. Zij maken keuzes en stellen prioriteiten. Effectieve helpers zijn geen sloofjes van de leerkracht, geen voetveeg van ouders. Effectieve helpers zijn strategen (jawel!), die een heldere visie hebben en deze weten uit de dragen. Ouders en leerkrachten betrekken in het ontwikkelen van een strategie om het beste te halen uit de school. Zij weten wat belangrijk is en maken iedereen tot bondgenoot. Dan wordt samen werken aan een veilige school effectief.

 

De leerling als bondgenoot

De helper voor klas is een leerkracht die de leerlingen tot bondgenoot weet te maken. Zij maakt van de klas een samenleving van mini-burgers die verantwoordelijkheid dragen. Zij spreekt en weet dat zij er onderdeel van uitmaakt. Zij organiseert een veilige omgeving waarin falen kan leiden tot leren en crisis ook een kans is om te ontwikkelen.

 

Bondgenoot of sloofje?

En jij? Ben je je leerkrachten tot bondgenoot? Durf jij het aan je collega's eigenaar te maken van hun problemen en uitdagingen? Durf jij het aan een confrontatie aan te gaan, keuzes te maken, leiding te nemen en de grote lijn uit te dragen? Durf je initiatief en zelfverantwoordelijkheid te vragen. Is jou school een omgeving waarin ook leerkrachten kunnen leren, fouten kunnen maken en zich kunnen ontwikkelen? Of ben je het sloofje dat alle obstakels en struikelblokken uit de weg ruimt?